Wouter Gerritsen ging als projectleider Open Education bij de TU Delft Library aan de slag met diverse projecten waaronder het ontwikkelen van een training over deze open leermaterialen. In deze blog lees je over zijn ervaringen met de verschillende projecten en wat dit een typische Jong Morgens opdracht maakte.
Het delen, verspreiden en uitbreiden van kennis is de essentie van al het onderwijs, zo ook bij de Technische Universiteit Delft. Echter kan het delen en verspreiden van kennis in de praktijk niet zo vrijelijk plaatsvinden als veel docenten en studenten willen. Voor veel van de grote verspreiders van kennis, de uitgeverijen, is toegang tot kennisproducten de kern van hun huidige businessmodel. Om haar missie van de vrije verspreiding van kennis te realiseren, heeft de TU Delft daarom sinds 2020 een Open Science programma. Dit programma is bedoeld om van de TU een voorloper te maken op het gebied van open wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Open Education is hierbij één van de zeven pijlers van Open Science en focust onder andere op het bevorderen van de creatie, verspreiding en het gebruik van open leermaterialen.
Over de Universiteitsbibliotheek
Opgericht in 1843 stond de Universiteitsbibliotheek van de Technische Universiteit Delft traditioneel bekend als een plaats waar betrouwbare kennis wordt opgeslagen. Digitalisering heeft de rol van de bibliotheek echter veranderd. In dit nieuwe tijdperk vervult de Bibliotheek de rol van gids, die helpt bij het vinden van waardevolle kennis die studie, onderzoek en samenleving op een hoger plan kan brengen – ongeacht waar die zich bevindt: fysiek in de Bibliotheek of digitaal over de hele wereld.
Open education in een notendop
Zoals eerder genoemd is Open Education een onderdeel van Open Science dat zich focust op het bevorderen van de creatie, verspreiding en het gebruik van open leermaterialen. Open refereert hier aan leermaterialen die men relatief vrijelijk kan delen, gebruiken en aanpassen. Het auteursrecht speelt hier een cruciale rol. Bij leermaterialen die worden uitgegeven door commerciële partijen speelt het auteursrecht vaak een beperkende rol omdat bijvoorbeeld verspreiding niet is toegestaan zonder expliciete toestemming van de uitgever. Bij open leermaterialen daarentegen geeft de maker via een Creative Commons licentie aan wat anderen met hun materiaal mogen doen. Hierbij zijn er wel verschillende gradaties. Bij een relatief gesloten licentie mag men bijvoorbeeld het leermateriaal alleen kopiëren en verspreiden met naamsvermelding. Bij een zeer open licentie mag een leermateriaal verspreid, aangepast, of zelfs gebruikt worden voor commerciële doeleinden zolang de naam van de maker wordt vermeld.
De aanleiding en de vraag
De bibliotheek van de TU Delft was vanuit hun rol als koploper in open leermaterialen gevraagd door een internationaal consortium van docenten om een training over open leermaterialen te ontwikkelen. Deze training bestond echter nog niet. Wel beschikte de bibliotheek over meerdere Open Education experts, mede als ervaren trainers en copyright experts, die de training zouden kunnen ontwikkelen. Wat nog miste in dit team was een projectleider. Dit is waar ik instapte met de vraag om het drie maanden durende proces in te richten en in goede banen te leiden, met als beoogd eindresultaat: een succesvolle training.
De aanpak
Om te beginnen heb ik in maart een kick-off georganiseerd om de doelen van het project en de structuur te bespreken. Het algemene doel was duidelijk, een training over open leermaterialen op 16 mei. Om dit doel te bereiken hebben we het project in vier fases opgedeeld: een inventarisatiefase, creatiefase, uitvoeringsfase en evaluatiefase. Procesmatig kozen we ervoor om gebruik te maken van weekstarts afgewisseld met inhoudelijke werksessies en maandelijkse teamoverleggen. Dankzij de kick-off en de processtructuur was voor alle teamleden duidelijk wie wanneer en op welke manier betrokken zou zijn.
De eerste stap was vervolgens de inventarisatiefase. Tijdens deze fase hebben we geïnventariseerd welke trainingsmaterialen over open leermaterialen er door de jaren heen al ontwikkeld waren en welke materialen er nog misten. Door leerdoelen en een lesplan op te stellen wisten we precies welke materialen er nog ontwikkeld moesten worden. Hierna was het in de creatiefase tijd om de bestaande lesmaterialen te updaten en de missende materialen te creëren. De laatste stappen in het proces waren het uitvoeren en evalueren van de training.
Het resultaat
Doordat de verschillende experts binnen het team elkaar goed aanvulden was het resultaat een inhoudelijk sterke en pedagogisch verantwoorde training. De training was dan ook een groot succes, de participanten leerden wat open leermaterialen precies zijn, waar ze deze kunnen vinden en hoe ze hun eigen materialen kunnen converteren naar open leermaterialen. Aan het einde van de training beschikten zij over de basiskennis om aan de slag te gaan met het gebruiken en maken van open leermaterialen. Dat de training een succes was bleek ook uit de evaluatie. Hierin gaven alle participanten aan dat ze de training zouden aanbevelen aan collega’s. Het team was erg tevreden met dit eindresultaat en de weg er naar toe. Hierbij werd door de teamleden benadrukt dat duidelijke rollen en verantwoordelijkheden zorgden voor een prettige samenwerking.
Aanvullende projecten
Na het afronden van het trainingsproject werd mijn opdracht verlengd en ben ik aan de slag gegaan met diverse andere interessante Open Education projecten binnen de TU. Zo hielp ik de coördinator Open Education, Michiel de Jong, bij het creëren van een overzicht voor het Open Education Stimulation Fund. Dit fonds financiert diverse projecten die allemaal op hun eigen unieke manier bijdragen aan het stimuleren van Open Education binnen de TU Delft en ver daarbuiten. Het overzicht bestond in dit geval uit een visuele voortgangsrapportage. Daarnaast hielp ik bij het opzetten van een project waarbij een nulmeting zal worden uitgevoerd voor een selectie van leermaterialen van een faculteit. Het doel van dit project is om de betreffende faculteit inzicht te verschaffen in de hoeveelheid open leermaterialen er nu al worden gebruikt, en de mogelijkheden om leermaterialen open te maken die nu nog niet open zijn. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een copyrighttool die in samenwerking met SURF is ontwikkeld. Tot slot heb ik voor verschillende teams binnen de bibliotheek sessies verzorgd over teamsamenwerking en rolverdeling. Bij deze sessies heb ik gebruik kunnen maken van de grote interne expertise bij Morgens over samenwerking en verandermanagement.
Geleerde lessen
Dit was mijn tweede opdracht als projectleider en eentje waar ik enorm veel van heb geleerd. Zo stond bij het trainingsproject de deadline vanaf dag één vast. Dit zorgde ervoor dat het noodzakelijk was om vanuit de deadline terug te redeneren en strak te blijven sturen. Aan de andere kant heeft het opzetten van het copyrighttool project mij geholpen inzicht te krijgen in wat erbij komt kijken om van een idee tot een project te komen. Zo komen er constant nieuwe onvoorziene zaken naar voren waar je op moet reageren. Tot slot heb ik van de sessies over teamsamenwerking en rolverdeling veel geleerd over de rol van facilitator.
Een typische Jong Morgens opdracht
Wat dit een typische Jong Morgens opdracht maakte was de vrijheid en het vertrouwen vanuit zowel de bibliotheek als Jong Morgens. Als projectleider kreeg ik de ruimte om het project naar eigen inzicht in te richten. Hierbij kreeg ik wel uitstekende coaching vanuit beide partijen. Deze vrijheid uitte zich ook in de mogelijkheid om de eerder genoemde sessies over teamsamenwerking en rolverdeling te faciliteren. Tot slot ben ik binnen de bibliotheek met open armen ontvangen, waarvoor ik het team erg dankbaar ben.
“Met het aanstellen van een projectleider om het proces te begeleiden, is de rolverdeling van alle projectleden veel duidelijker geworden. De rolverdeling was duidelijk en iedereen functioneerde in zijn kracht.”
– Michiel de Jong, coördinator Open Education
Foto header: Mecanoo, CC BY-SA 4.0, Foto Featured Image: TU Delft Library
Wil je meer weten over hoe het is om te werken bij Jong Morgens?
Ben je geïnteresseerd of heb je vragen over het traineeship van Jong Morgens, neem dan contact op met Lianka Bruijnen.
